WYSTAWA STAŁA W RYCHWAŁDZKIM SANKTUARIUM


Na wystawie stałej znajdują się:

- obrazy, w tym 6 ostatnio odrestaurowanych
- rzeźby
- naczynia liturgiczne
- księgi i rękopisy z XVIII-XX w.
Zapraszamy do obejrzenia poniżej kilku zdjęć z wystawy oraz do osobistego jej zwiedzenia.
Powstanie wystawy

Powstanie wystawy stałej w naszym sanktuarium jest efektem projektu „Konserwacja i wystawa stała najcenniejszych dzieł sztuki ze zbiorów Parafii p.w. Św. Mikołaja Biskupa w Rychwałdzie” (Dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Koszt projektu: 44.500 zł, dofinansowanie z MKiDN: 29.500 zł). Kiedyś w miejscu wystawy znajdował niedostępny dla zwiedzających magazynek z dziełami sztuki. Dzisiaj jest to profesjonalna wystawa prezentująca obiekty pochodzące ze zbiorów rychwałdzkiej parafii.
Zdjęcia poniżej pokazują jak wyglądało pomieszczenie magazynowe kiedyś, a jak wygląda dziś, po profesjonalnej aranżacji.
Odnowione obrazy
Na wystawie znajduje się m.in. sześć obrazów, których konserwacji podjęła się mgr Małgorzata Mietlicka. Konserwacja dotyczyła dzieł jak dotąd nieprezentowanych i nieopisanych w literaturze. Są to: Stacje Drogi Krzyżowej (nr I, II, III, VII) z 1826 r. autorstwa Jana Fignowskiego (1769-1834) oraz Antoniego Chrząstkiewicza (1790-1870), Święty Franciszek z Asyżu z 1860 r. pędzla Wincentego Chrząstkiewicza (1821-1889) oraz Święty Marek Ewangelista z XVIII w., dzieło anonimowego twórcy.
Obrazy Jana Fignowskiego, Antoniego Chrząstkiewicza i jego syna Wincentego Chrząstkiewicza należą do najwybitniejszych dzieł regionalnego malarstwa żywieckiego XIX w. Artyści należeli do grona najbardziej znanych i wziętych malarzy pogranicza polsko-słowackiego swoich czasów, a ich prace można dziś oglądać w muzeach w Cieszynie, Bielsku-Białej i Żywcu oraz w wielu kościołach i kaplicach na ziemi żywieckiej i suskiej. Pojedyncze przykłady ich dzieł znajdują się również w zbiorach Galerii Lwowskiej na Ukrainie oraz Galerii Orawskiej w Dolnym Kubinie na Słowacji. 
Obraz przedstawiający św. Marka Ewangelistę jest natomiast znakomitym przykładem anonimowego dzieła dotychczas słabo poznanego środowiska barokowych malarzy żywieckich. Wszystkie obrazy stanowią własność parafii w Rychwałdzie. Nigdy nie były poddawane profesjonalnym zabiegom konserwatorskim oraz prezentowane szerszej publiczności.
Kompleksowa i fachowa konserwacja powstrzymała proces destrukcji, a przede wszystkim przywróciła walory estetyczne płócien. Należy tu również pokreślić, iż prace konserwatorskie przyczyniły się do nowych odkryć. Otóż na II Stacji Drogi Krzyżowej odkryta została pierwotna sygnatura artysty - Jana Fignowskiego, a obraz uważany przed renowacją za wizerunek św. Antoniego Padewskiego, po odsłonięciu w trakcie prac konserwatorskich napisu identyfikującego, okazał się wyobrażeniem św. Franciszka z Asyżu.
 
Obrazy, które warto zobaczyć i odnowić
Na wystawie stałej, oprócz wspomnianych sześciu obrazów poddanych konserwacji, wyeksponowano także wybrane obiekty pochodzące z bogatych zbiorów parafii. Wśród innych obrazów znajdują się: Znalezienie Chrystusa w świątyni z 1865 r., Ecce Homo z XIX w., Objawienie św. Małgorzacie Alacoque z XX w., Święty Paweł z XVIII w. Matka Boska Szkaplerzna podająca szkaplerz św. Szymonowi Stockowi z XIX w., Święty Mateusz Ewangelista z XVIII w. Na szczególną uwagę zasługuje najstarsza kopia cudownego wizerunku Matki Bożej Rychwałdzkiej, autorstwa Antoniego Chrząstkiewicza z 1840 r. oraz portrety: ks. Grzegorza Jaksy Bykowskiego proboszcza rychwałdzkiego w latach 1769-1790 z XVIII w. i ks. Marcina Boczkowskiego proboszcza rychwałdzkiego w latach 1790-1825  z XIX w.
Drewniane rzeźby
Na wystawie zobaczyć można drewniane rzeźby przedstawiające: Świętego Jan Nepomucena z 1762 r., Chrystusa Zmartwychwstałego z XVIII w. i XIX w., Serce Jezusa z XIX/XX w., Matkę Boską Bolesną z XVIII/XIX w., Anioła z XIX w., Ukrzyżowanego Chrystusa z XIX w. oraz współczesny dar z Tanzanii - głowa Chrystusa, wykonana z korzenia i pnia kokosowego.
Naczynia, księgi i szaty liturgiczne
Na ekspozycji znajdują się także gabloty, zakupione w ramach projektu, w których prezentowane są naczynia liturgiczne (pateny, kustodia, trybularze, cyborium, monstrancja, ornat z XVIII w.,) oraz XVIII -wieczne księgi. 
Rychwałda Monumenta
Na szczególna uwagę zasługuje rękopis z 1728 r. autorstwa Andrzeja Komonieckiego – Rychwałda Monumenta (pełny tytuł: Monumenta albo zebranie starożytnych dzieł, ozdób, pobożności i łask Boskich przez obraz cudowny Matki Bożej Panny Mariej w parochiej kościoła rychwalskiego) Rękopis dzieła składa się ze 138 kart papieru czerpanego o wymiarach 30/19 cm. Karty te zostały oprawione w okładki z tektury obciągniętej skórą, wiązane, bez okuć. Grzbiet woluminu ma grubość około 3,5 cm. Oprawa jest zniszczona, wiele kart ma ubytki na rogach lub rogi są pomięte. Dukt pisma jest jednolity, staranny i czytelny. Poza ostatnią stroną całe dzieło wyszło spod ręki Andrzeja Komonieckiego. Znaczenie prezentowanego dzieła jest ogromne. Andrzej Komoniecki zasłynął przede wszystkim jako autor dzieł kronikarskich, których wkład w poznanie przeszłości Żywiecczyzny jest niebagatelny. Tym niemniej Monumenta, chociaż zawierają znaczną część historyczną, nie dostarczają zbyt nowych wiadomości do naszej wiedzy w tym zakresie. Najczęściej potwierdzają bowiem informacje, które znamy dzięki Dziejopisowi, czasami jedynie uzupełniając je nieznacznie. Dzieło to natomiast stanowi doskonałe źródło do poznania mentalności i religijności doby późnego baroku. Możemy dzięki niemu zarówno poznać tradycyjne i rodzące się na początku XVIII wieku formy ludowej religijności  w zachodniej Małopolsce. Dzięki niemu możemy dokładnie prześledzić powstanie i rozwój kultu maryjnego w Rychwałdzie, który już po kilku dekadach od sprowadzenia doń obrazu Matki Bożej wyrósł na główne sanktuarium maryjne Żywiecczyzny, którą to rolę zresztą pełni do dnia dzisiejszego. Monumenta umożliwiają nam również poznanie stanu wiedzy samego Komonieckiego, a przez to, pośrednio, również horyzontu intelektualnego elity małomiasteczkowej zachodniej Małopolski. Możemy dzięki nim poznać nie tylko poziom jej wiedzy przyrodniczej, geograficznej, lingwistycznej czy historycznej, ale również dowiedzieć się do jakich dzieł miała ona dostęp.
Galeria proboszczów
Wystawę poprzedza korytarzyk, w którym obecnie znajduje się galeria proboszczów Parafii p.w. Św. Mikołaja Biskupa w Rychwałdzie.
 
Koordynatorem projektu i autorem scenariusza wystawy jest mgr Dorota Firlej (historyk sztuki, prezes Towarzystwa Naukowego Żywieckiego). Konserwacji 6 obrazów podjęła się mgr Małgorzata Mietlicka (konserwator dzieł sztuki), a wizualizację graficzną projektu i aranżację wystawy wykonała mgr Bożena Formas-Mądry (artysta plastyk).